'An idea is like a virus. Resilient. Highly contagious. And even the smallest seed of an idea can grow. It can grow to define or destroy you.'
-Inception(2010)
ถ้าจะถามถึงหนังเรื่องหนึ่งซึ่งกำกับโดยผู้กำกับชั้นครูอย่าง Christopher Nolan แล้ว
หนึ่งในลิสรายชื่อที่ทุกคนตอบคงหนีไม่พ้นภาพยนตร์ฟอร์มยักษ์อย่าง The Dark
Knight Trilogy ซึ่งเป็นการปลุกกระแสซีรี่ย์ของอัศวินชุดดำผู้นี้ให้กลับมายิ่งใหญ่อีก
ครั้งหนึ่ง หรือ Mementoหนังที่ดำเนินเรื่องได้ไม่เหมือนหนังเรื่องใดๆในโลก เพราะมัน
ดำเนินเรื่องด้วย Timelineที่บิดเบี้ยวซึ่ง มีทั้งการเล่าเรื่องจากหลังไปหน้า และหน้าย้อน
มาหลัง แต่กลับทำออกมาได้เนียนตาและสวยงามอย่างน่าแปลกใจ แต่คุณอาจจะไม่รู้ว่า
ความฝันของโนแลนจริงๆแล้ว ไม่ใช่การกำกับหนังซีรี่ย์ แบทแมนแต่อย่างใดแต่กลับเป็น
เรื่องInception หนังไซไฟฟอร์มใหญ่นำแสดงนำโดย นักแสดงรุ่นเก๋าอย่าง
Leonado Dicraprio รับบทเป็นนักโจรกรรมทางความคิดซึ่งทำหน้าที่เสาะหาความลับ
ของเหยื่อขณะเหยื่อกำลังหลับอยู่ โดยยึดหลักการที่ว่า ‘เมือ่คุณฝันระบบการปิดบังความ
ลับของคุณจะลดลง เป็นช่องโหว่ในการล้วงความลับหรือเรียกสั้นๆว่า Extraction’ แต่
ตัวเนื้อเรื่องของหนังกลับไม่ได้เน้นไม่ในเรื่องล้วงความลับ แน่นอนครับเพราะชื่อของ
ภาพยนตร์เรื่องนี้ไม่ได้ใช้ชื่อว่า Extraction แต่กลับใช้ชื่อว่า Inception แทน
แล้ว Inception หล่ะครับ มัน คืออะไร
ก่อนจะอธิบายความหมายของInception ให้ชัดเจนได้นั้น จำเป็นต้องย้อนไปที่เนื้อเรื่อง
ซึ่งว่าด้วยตัวละครที่ชื่อว่า คอปป อาชญากรทางความคิด บุคคลที่ทางการต้องการตัว
และถูกออกหมายจับ เป็นเหตุทำให้ไม่สามารถกลับประเทศของตนเองได้ จนวันนึงเขาและ
เพือ่นร่วมงาน(Authur) ได้ถูกจ้างวานโดยนายทุนที่ชื่อว่า Saito ให้ฟอร์มทีมขึ้นมา
ใหม่โดยมีภารกิจหลัก เพื่อโน้มน้าว Robert Fitcher ทายาทคนเดียวของMaurice
Fitcher ผู้เป็นเจ้าของบริษัทพลังงานรายใหญ่ ซึ่งเป็นคู่แข่งสำคัญของไซโตะ ไม่ให้
สืบทอดบริษัทของผู้เป็นพ่อซึ่งกำลังจะตาย โดยไม่ใช้ความรุนแรง ซึ่งการที่จะเดินไปขอ
ตรงๆให้ล้มเลิกความคิดที่จะสืบทอดนั้นเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ การInception จึงดูจะ
เป็นวิธีเดียวที่พอจะเป็นไปได้สำหรับแผนการนี้
ตามเนื้อเรื่องแล้วการ Inception คือการปลูกฝังเมล็ดความคิดเม็ดเล็กๆ เข้าไปใน
สมองส่วนลึกที่เราเรียกว่า subconscious หรือแปลเป็นภาษาไทยก็คือจิตใต้สำนึก
นั่นเอง นี่หล่ะครับ!ความหมายหลักของคำว่า Inception ถ้าถามคนที่ดูหนังเรื่องนี้แล้ว
ว่าMain หลักของหนังเรื่องนี้คืออะไร ส่วนใหญ่คงตอบว่า ความฝัน แต่ความเป็นจริงแล้ว
หนังเรื่องนี้ ดำเนินเรื่องเกี่ยวกับจิตใต้สำนึก ว่าด้วยกระบวนการการปลูกฝังจิตใต้สำนึกโดย
นำความฝันมาใช้เป็นเครื่องมือ ฝันหลายๆชั้นตามเนื้อเรื่องที่หนังกล่าวไว้ก็เพื่อจะสื่อว่าการที่
จะเพาะเมล็ดลงไปให้ถึงจิตใต้สำนึกนั้น ต้องอาศัยความลึกขนาดไหน ซึ่งตัวหนังแสดงให้
คนดูเห็นชัดๆในรูปของความซับซ้อนของความฝัน คำถามต่อไปคงไม่พ้น ‘แล้วทำไมต้อง
ฝังลึกขนาดนั้น’
จิตใต้สำนึกหมายถึงจิตที่อยู่ภายใต้ สำนึก ความคิด การวิเคราะห์ ของคนนั้นๆ และเมื่อมี
เหตุการณ์อะไรก็แล้วแต่ที่เราได้นำจิตใต้สำนึกมาใช้ในการตัดสินใจ เราจะตัดสินมันโดย
อัตโนมัติ ซึ่งบางทีความเป็นเหตุเป็นผล และตรรกะต่างๆ อาจถูกละเลยหรือมองข้ามไป
ยกตัวอย่างง่ายๆครับ ถ้าวันนึงมีคุณไปไล่ถามเพื่อนว่า แมวกินอะไร ? แน่นอนครับ
90% จะตอบว่ากินปลา ทำไมหล่ะครับ วันก่อนผมยังเห็นแมวมันคาบนกเดินตัดหน้าผม
อยู่เลย ทำไมแมวจะกินเนื้อไก่ไม่ได้ ทำไมเราต้องไปคิดแทนมัน เราไม่ได้คิดแทนมัน
หรอกครับ แต่ประโยคที่ว่า ‘ แมวกินปลา’เป็นสิ่งที่เราถูกกรอกหูมาตั้งแต่เด็ก จนตอนนี้
ก็กว่ายี่สิบปี ทำให้เมล็ดพันธุ์ที่ถูกฝังอยู่ในหัวเมื่อยี่สิบปีที่แล้วตอนนี้มันเติบโตจนเราแทบ
ไม่รู้ตัว คุณตอบว่าปลาไปโดยสมองคุณไม่ทันคิดด้วยซ้ำคุณ ตอบไปโดยใช้จิตใต้สำนึก
แบบที่ผมได้กล่าวไว้ก่อนหน้านี้ว่าแทบจะอัตโนมัติ
ในทางกลับกันถ้าวันนึงมีคนมาพูดกับเราว่า ‘แมวกินนก’ เราจะไม่เชื่อ และรู้สึกแปลกๆ
ทันทีเพราะว่าการปลูกฝังทางความคิดหรือInception นั้นไม่สามารถทำได้จากการพูด
กรอกหูเพียงครั้ง สอง แต่กลับต้องใช้เวลานับสิบปี
สังเกตไหมครับว่าจิตใต้สำนึกที่ส่งผลต่อการกระทำของตัวบุคคลจะแสดงออกมาในทางใด
ขึ้นอยู่กับเมล็ดพันธุ์ที่ใส่ลงไป ไม่ว่าจะพันธุ์ดี หรือเลว ถ้าคุณเลือกที่จะเพาะเมล็ดพันธุ์เลว
ใส่ในความคิดของคุณ ไม่มีทางที่จิตใต้สำนึกจะส่อออกมาไปในด้านที่ดี ได้เลย ถ้าพูดถึง
ด้านการเพาะเมล็ดพันธุ์ มันไม่ต่างจากการสั่งสอน ไม่ว่าจะด้านการใช้ชีวิตทางสังคม หรือ
ด้านคุณธรรม ถ้าคุณจะสอนใครซักคนให้เป็นคนดี ต้องเริ่มจากเพาะเมล็ดประเภทดีเข้าไป
ในสมองให้ลึกถึงไปถึงจิตใต้สำนึก อาจต้องใช้เวลาเพาะเมล็ดเป็นสิบๆปื แต่เมื่อมันถูกฝัง
ลงไปลึกพอแล้ว การกระทำต่างๆของคนคนนั้นจะถูกแสดงออกมาภายใต้จิตสำนึกจากเมล็ด
พันธุ์ที่ดีโดยอัตโนมัติ และตลอดไป
การ Inception นอกจากจะถูกใช้ในด้านการสั่งสอนหรือบ่มเพาะคุณธรรมแล้ว มีอีกสิ่ง
หนึ่งที่นำประโยชน์จากหลักการนี้มาใช้กับพวกเราทุกๆคน เชื่อมัยครับมนุษย์เราทุกคนต่าง
ถูกเคย Inception กันมาอย่างไม่รู้ตัว โดยนักโจรกรรมที่ชื่อว่า นักการตลาด คุณเคย
อยากรู้มัยครับว่าการทำไม พวกการตลาดถึงยอมเสียเงินนาทีหนึ่งเป็นแสน เพื่อที่จะ
ถ่ายทอดโฆษณาให้คนที่ไม่ต้องการดู ได้ดู บางโฆษณา เนื้อเรื่องไม่ได้เกี่ยวข้องกับตัวสินค้าด้วยซ้ำ แต่กลับทำเป็นเรื่องเป็นราวน่าสนใจ
เนื้อเรื่องโฆษณาที่น่าสนใจเมื่อเราดูครั้งแรกเราจะสนใจที่ตัวชื่อสินค้าขึ้นมาทันที ถึงตอนนี้
คุณก็โดนเมล็ดพันธุ์แห่งการตลาดเพาะลงในสมองของคุณในชั้นแรกเรียบร้อยแล้ว และการ
ถาโถมเปิดให้คนดูได้ดูไม่ว่าจะเต็มใจหรือไม่ก็ตาม ก็เพื่อจะให้เมล็ดพันธุ์นั้น ฝังลึกเข้าสู่
สมองของคุณอย่างที่คุณไม่รู้ตัว วันนึงคุณอาจจะเลือกซื้อสินค้าแบรนด์นั้น ทั้งที่มีตัวเลือก
เยอะแยะ แต่คุณกลับเลือกไปโดยที่ไม่มีเหตุผลใดๆมารับรอง การใช้เหตุผล ความคิด
ในการตัดสินใจก็ไม่ต่างจากโทเทมที่ใช้แยกระหว่างความฝันกับความจริงตามเนื้อเรื่องใน
ภาพยนตร์นั่นเอง