วันนี้ผมจะตั้งกระทู้ในเรื่องการดูแลสัตว์เบื้องต้น(โดยเฉพาะหมาแมว)หลังทำการผ่าตัดนะครับ เนื่องจากว่าวันนี้เจอเรื่องหงุดหงิดพอสมควรกับเจ้าของสัตว์ ซึ่งเดี๋ยวผมจะเล่าในส่วนท้าย

หลายๆคนอาจจะทราบแล้วนะครับว่าการผ่าตัดส่วนใหญ่จะใช้เวลา 7-10 วันในการตัดไหมที่ผิวหนังซึ่งเป็นไหมไม่ละลาย ดังนั้นสิ่งที่ควรทราบและควรทำให่ได้ภายใน 7 วันนี้โดยสรุปก็คือ
1. จำกัดบริเวณ
>>ในที่นี้ขึ้นกับว่าเราผ่าตัดอะไรมา ถ้าในเคสทั่วไปเช่นทำหมัน ผ่าคลอด ตัดเนื้องอก ก็อาจจะแค่ขังกรง กั้นคอกหรือให้อยู่ภายในห้อง เพราะเราไม่ต้องการให้เค้าเคลื่อนไหวเยอะ ไม่งั้นอาจจะมีโอกาสทำให้แรงตึงในส่วนที่หมอเย็บปิดไว้มากเกินไปจนฉีกขาดหรือทำให้แผลไม่ติดดีก็ได้ แค่เดินไปมาอาจจะพอไหว แต่หมาบางตัวหรือแมวเองมักจะเล่นแรงๆ กระโดด ซึ่งตรงนี้เป็นจุดที่ทำให้ต้องกักบริเวณหรืองดกิจกรรมบางอย่าง
>> การผ่าตัดบางชนิด เช่น ผ่าตัดหัวกระดูกไม่ต้องกักบริเวณ และให้วิ่งเล่นได้เลย

2. ใส่ลำโพงกันเลีย
>> เพราะสัญชาตญาณสัตว์ทุกชนิดคือเลียหรือกัดบริเวณที่เป็นแผล ดังนั้นหมอจะกลัวกันมากเลยว่าแผลผ่าตัดจะมีปัญหาจากการเลียหรือกัดจากตัวสัตว์ ซึ่งปัญหาที่มักจะพบคือ เจ้าของไม่ใส่ กลับบ้านไปถอดลำโพงกันเลียออกเองเพราะสัตว์ร้องรำคาญ หรือตะกุยตะกาย บางคนหมาเอาออกมาแล้วก็ไม่ใส่กลับเข้าไป ผลที่ได้คือสัตว์เลียจนแผลอักเสบ ติดเชื้อ หนักกว่านั้นคือเลียจนไหมขาด หลุด แผลแตกยันไปถึงข้างใน ต้องมาผ่าตัดแก้ไขให้เสียตังค์ หรือบางตัวเสียชีวิตเลยจากการติดเชื้อ
>> สัตว์บางชนิดเช่นพวกหนูตัวเล็กๆ อาจจะต้องหาเสื้อมาให้ใส่ หรือพันแน่นๆเอาแทน แต่ในหมาแมว หลายๆบ้านก็เลือกจะใช้เสื้อ ซึ่งต้องบอกว่ามีความเสี่ยงที่เค้าจะเลียแผลได้เหมือนกัน เป็นไปได้ใส่ลำโพงกันเลียดีที่สุด

3. ป้อนยาตามสั่ง
>> หลักการในการให้ยาโดยทั่วไป การผ่าตัดมียาอยู่ 2 ประเภทเสมอ คือ (1) ยาลดอักเสบ (2) ยาปฏิชีวนะ ซึ่งจริงๆสำคัญทั้งคู่ เพราะตัวแรกตะลดการอักเสบรวมไปถึงอาการปวด ลดการมีน้ำอักเสบจากแผล สัตว์ก็จะแฮปปี้มากขึ้น กินได้ดีขึ้น จะให้ 3-5 วัน, ส่วนยาปฏิชีวนะ อันนี้สำหรับผมสำคัญกว่าเพราะมีผลในการคุมการติดเชื้อและต้องกินให้ครบตามสั่ง เพื่อลดการติดเชื้อและดื้อยา ต้องให้อย่างน้อย 1 อาทิตย์ ปัญหาคือบางคนป้อนไม่ครบหรือไม่ป้อนเลย แผลเลยมีปัญหา ติดเชื้อ และในระยะยาวคือดื้อยาไปกันหมด

การดูแลสัตว์หลังทำการผ่าตัดทั่วไปโดยส่วนใหญ่จะใช้หลักการเดียวกันหมด (ยกเว้นในส่วนของการผ่าตัดภายในเกี่ยวกับทางเดินอาหารที่อาจจะมีเพิ่มเติมบ้าง เช่นงดอาหาร 24-48 ชม.)


ทีนี้บางคนหรือหลายๆคนอาจจะไปทำหมันกับปศุสัตว์ หน่วยงานเคลื่อนที่ หรือคลินิคบางแห่งซึ่งราคาถูก แล้วมักจะทำสิ่งที่แปลกๆไปแล้วมีปัญหาตามมาก็คือ
- ไม่มียากินมาให้
- ใช้ไหมละลายทั้งหมด ไม่มีนัดตัดไหม
- ไม่แนะนำการดูแล ไม่แนะนำให้ใส่ลำโพงกันเลีย
>> ปัญหาที่ตามมานอกจากเรื่องแผลและการติดเชื้อก็คือ บางคนเข้าใจว่าไปผ่าทำหมันแล้วไม่ต้องดูแลอะไร ปล่อยได้เลย ไม่ต้องเช็คแผล ไม่ต้องกินยา ไม่ต้องตัดไหม อันนี้ผมเจอบ่อยพอสมควรเวลาเข้ามาสอบถาม แล้วจะมาโวยวายหรือบ่นว่าทำไมแพง ทำไมมีขั้นตอนเยอะจัง ที่คลินิคหรือปศุสัตว์ไม่เห็นยุ่งยากขนาดนี้ หรือที่เจอมาสดๆก็คือไม่ทำอะไรเลย จนแผลผ่าตัดแตก ซึ่งผมบอกเลยว่าไอแนวทางพวกนี้มันผิดและอันตราย คือถ้าไปทำหมันฟรี ผมเองก็เข้าใจหน่วยงานนะเรื่องงบประมาณที่จำกัด แต่เจ้าของสัตว์เองก็ต้องเข้าใจว่าหลายๆที่ที่ไม่ใช่ทำฟรีหรือถูกจนเกินไปอย่างโรงพยาบาลสัตว์หรือคลินิคหลายๆแห่ง เค้าทำไปเพื่อให้สัตว์ปลอดภัยและการผ่าตัดราบรื่น<<


สุดท้ายคือเรื่องที่จะเล่านิดหน่อย
>> 1 สัปดาห์ก่อน มีเคสพาแมวตัวเมียใส่ลังมาแล้วบอกว่าจะทำหมันโดยไม่ได้เตรียมงดน้ำหรืออาหารมาก่อน มีงบประมาณจำนวนนึงซึ่งต่ำกว่าราคาของรพ. ผมเลยเสนอแนวทางไป 2-3 ช้อยพร้อมราคา เจ้าของตัดสินใจที่จะทำหมันโดยไม่ตรวจเลือด (เจ้าของรับทราบความเสี่ยง)
สุดท้ายผ่าตัดจนเสร็จ สัตว์ฟื้นดีปกติ ผมก็โทรแจ้งให้เจ้าของมารับ สิ่งที่เกิดก็คือเจ้าของไม่สนใจสิ่งที่ผมอธิบายเรื่องการดูแลและป้อนยา เล่นแต่มือถือแล้วก็ดูรีบๆ แต่ผมไม่ปล่อยก็พูดเรียกให้เจ้าของตั้งใจฟัง ก้อธิบายเรื่องการดูแล 1-2-3 ตามข้างบน (ในใจคิดแหละว่าอาจจะมีปัญหาแน่เคสแบบนี้) ย้ำสุดๆเลยเรื่องห้ามถอดลำโพงกันเลียกับป้อนยาให้ครบ พร้อมนัดดูแผล 3 วันหลังผ่า
ผ่านไป 7 วันหลังไม่มาตามนัด วันนี้พาแมวมาเพื่อจะตัดไหม สิ่งที่เห็นแว่บแรกเลยคือ ลำโพงกันเลียไม่อยู่ที่คอ ผมก็คุยกับผู้ช่วย "เอาแล้วไง" พลิกตัวมาผ้าปิดแผลไม่อยู่ สิ่งที่เจอคือ แผลเป็นรูโหว่ มีน้ำอักเสบปนหนองไหลออกมาจากแผลป่าตัด ก็คือแผลแตก หายไป 2 stich จากนั้นผมรีบทำแผลแล้วไปแจ้งเจ้าของ (หงุดหงิดอย่างแรง แม้จะไม่แปลกใจก็ตาม) ปกติผมจะเป็นคนที่ดุแล้วก็ตำหนิเจ้าของที่ไม่สนใจทำตามอยู่แล้วก็ใส่ไปหนักพอสมควร จนสุดท้ายเจ้าของขอรับแมวกลับไปเลย คงหงุดหงิดที่โดนบ่น (ผมไม่คิดเงินค่าทำแผลเลย)


สุดท้ายแล้วเคสนี้จริงๆต้องผ่าตัดแก้ไข ซึ่งจะเสี่ยง ยากและอันตรายกว่าครั้งแรกมากในทุกขั้นตอนตั้งแต่ก่อนจนถึงหลังผ่าตัด ค่าใช้จ่ายก็สสูงขึ้น สัตว์ก็เสี่ยงมากขึ้น ไม่รู้ว่าบ้านนี้จะเอายังไงเพราะหงุดหงิดกับการต่อว่าของผมพอสมควร ก็เลยอยากเอามาแชร์ให้รับทราบข้อมูลในเบื้องต้นของเรื่องนี้ เผื่อเป็นประโยชน์ทั้งกับคนเลี้ยง สัตว์ และคุณหมอที่ไม่ต้องมาปวดหัวกับอะไรแบบนี้อีก


ปล. งานสัตวแพทย์หรือหมอ หลายๆคนมองแค่ว่าเป็นงานบริการ ส่วนตัวผมเข้าใจในหลักการบริการ แต่ผมมองถึงการรักษาและชีวิตสัตว์มาก่อน ผมไม่เคยกลัวเลยที่จะบ่นเจ้าของต่อให้ใหญ่มาจากไหน เพราะผมว่าหลายๆครั้ง เจ้าของมองเค้าเป็นแค่สัตว์ที่ไม่ต้องใส่ใจมากก็ได้ (แล้วจะมาหากรุเพื่อ?) หรือบางคนก็ตามใจหมาจนไม่สนหมอ ตัวผมเองก็ตั้งใจตรวจและรักษาเค้าเต็มที่ มีอะไรสอบถามได้ ยิ่งเยอะยิ่งชอบ แต่บอกขนาดนี้แล้วไม่ฟังผมก็ขอจัดซักหน่อย ก็ขอแชร์ให้เป็นอุทาหรณ์นะครับ