จากคำถาม ท่านคิดว่าประวัติศาสตร์จากการบันทึกผ่านพงศาวดารไม่ว่าจะของไทยและต่างประเทศ คิดว่ามีความน่าเชื่อถือแค่ไหน

มันต้องเอาจากหลายๆที่มาแมพกัน บางที่ไม่พูดถึงคนนี้ แต่อีกที่พูดถึง

ยกตัวอย่าง “พระมหาเทพ” สมัยเสียกรุงครั้งที่1 บันทึกไทยพูดถึงแค่ว่าออกไปตั้งค่ายยันพม่าไว้ ยันได้นานอยู่แต่ก็แพ้ไป จบ

แต่พอไปเจอบันทึกของพม่าที่บันทึกไว้บนแผ่นทองคำ ซึ่งเจอแบบบังเอิญเพราะฟ้าผ่าพระเจดีย์ชเวดากองหักมีแผ่นทองคำที่บรรจุไว้ที่ยอดเจดีย์หล่นลงมา

ในแผ่นทองคำมีบันทึกวีรกรรมของทหารไทยคนหนึ่งในสมัยของสมเด็จพระมหินทราธิราช ว่า “มหาเทพ” ซึ่งพระเจ้าบุเรงนองเป็นคนให้บันทึกไว้เอง

เนื้อหาออกแนวยกย่องชื่นชมว่าเก่งมากจนพม่าเจองานยากกว่าจะตีแตก

แล้วดูจากนิสัยของพระเจ้าบุเรงนองที่เป็นนักรบ เป็นมหาราช ไม่แปลกเลยที่จะจดจำถ้ามีวีรกรรมของทหารเก่งๆ

ถ้าเอาพวกเค้าโครงเรื่อง เหตุการณ์สำคัญต่างๆให้ตรง 70%

แต่พวกรายละเอียดใครพูดอะไร นี่เรื่องแต่ง 90%

"ไม่รู้ประวัติศาสตร์เท่ากับตาบอดข้างนึง เชื่อทุกอย่างในประวัติศาสตร์เท่ากับตาบอดสองข้าง"

cr. มิตรสหายท่านหนึ่ง

ประวัติศาสตร์เขียนโดยผู้ชนะ เนื้อหาถูกต้อง+เนื้อหาใส่สีตีไข่ผสมกันแน่นอน ผู้ชนะไม่เขียนหรอก ว่าตัวเองไปหักหลังลูกพี่ แทงลูกพี่ข้างหลังมา แล้วยึดบ้านเมืองลูกพี่มาปกครองแทน (แค่เหตุการณ์สมมติ 555)

แค่เขียนออกมาให้ดูดีไม่ได้เขียนให้ถูกต้อง

ถ้าข้อมูลดิบ จากคำบอกเล่า ต้องวิเคราะห์จากหลายๆที่
ถ้าข้อมูลที่ถูกวิเคราะห์แล้ว ให้เชื่อไปก่อนจนกว่าจะมีหลักฐานใหม่

พงศาวดาร มาจากคำว่า พงศ (วงศ์, ตระกูล) + อวตาร (การสืบเชื้อสาย)

โดยสรุปมันก็คือบันทึกของตระกูลนั้นๆแหละ ซึ่งมันก็ต้องเขียนให้ตัวเองดูดีอยู่แล้ว

ดังนั้นมันพอใช้เป็นเค้าโครงประวัติศาสตร์ได้บ้าง แต่สุดท้ายก็ควร cross check กับหลักฐานด้านอื่นๆอยู่ดี

50/50 เรื่องจริง + เรื่องเล่า

และต่อให้มาตากบันทึกจากต่างชาติ ก็เป็นแค่เรื่องเล่าในมุมมองของคนเขียนอยู่ดี ไม่มีอะไรที่จริงทุกอย่าง

ประวัติศาสตร์คือเรื่องจริงกับเรื่องโกหกที่เขียนอยู่ในบรรทัดเดียวกัน

พงศาวดารเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับวงศ์กษัตริย์ความน่าเชื่อถือก็ไม่ต่างจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์อื่น ๆ


ประวัติศาสตร์อ่านแล้วอย่าเชื่อแต่ให้อ่านแล้วคิดตามไปด้วยยึดโยงข้อมูลจากหลักฐานอื่นหาความสมเหตสมผลความน่าจะเป็นและบริบททางการเมืองในยุคนั้น เราก็จะได้ประวัติศาสตร์ในแบบการตีความของเรานี่คือความสนุกของประวัติศาสตร์ เอามาพูดคุยแบ่งปันทำไมคุณตีความอย่างนั้นเพราะอะไรถึงคิดแบบนี้มีหลักฐานอะไรสนับสนุน มันก็จะได้ความรู้และเกิดประโยชน์มรรคผลทางสติปัญญากับคนฟังและคนอ่าน

ส่วนพวกที่เอาประวัติศาสตร์เอาความเป็นชาตินิยมมาทะเลาะกันพวกนี้ไม่เกิดประโยชน์อะไร

อันไหนดูขัดกับหลักวิทยาศาสตร์ผมว่าโม้หมด เช่น ยิงปืนข้ามแม่น้ำ

พงศาวดาร = นิทานครับ มันต้องเอาไปพิสูจน์กับหลักฐานอื่นต่ออีกเยอะ

ผมยกตัวอย่าง พระมหาเทพ ต่อจากยูสข้างบนนะ บุเรงนองอาจจะปั่นก็ได้ครับ
เพื่อเป็นข้ออ้างเอามาเป็นเหตุว่าทำไมเขาถึงตีกรุงศรีได้ช้า และการยกย่อง
ศัตตรูที่เราชนะได้ มันคือการยกย่องตัวเองครับ

แต่สิ่งที่ได้จากพงศาวดารนี้ ก็คือ มีตำแหน่งพระมหาเทพ จริงๆ ที่ไปออกรบจริง

อ.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ พูดครับ