ข้าวภาคกลางปกติผลผลิตปกติ 900-1,100 กก./ไร่ นาไหนที่ได้น้อยมีปัญหาเรื่องปุ๋ยหรืออาจจะมีปัญหาจากข้าวโดนฝนล้มก่อนเก็บเกี่ยว

เรื่องปุ๋ยชาวนาจำว่า
N เร่งโต
P เร่งรวง
K เร่งแป้ง
ด้วยความรู้แค่นี้ชาวบ้านก็เลยสรุปว่าปุ๋ยนาข้าวรอบแรกต้องใส่ยูเรียเพราะมี N ล้วน พอข้าวเริ่มตั้งท้องจึงใส่ครบ NPK เช่น 16-8-8
และมีองค์ความรู้เพิ่มมาอีกว่าภาคกลางเป็นดินเหนียว มีธาตุ K ในดินแล้วไม่ต้องใส่ K ก็ได้ ปุ๋ยรอบสองจึงเปลี่ยนเป็น 16-20-0

ซึ่งเป็นความรู้ที่ผิดที่เซลล์ขายปุ๋ยบอกไว้ (พวกนี้เอาอะไรมาขายเขาก็พยายามพูดเพื่อให้ตัวเองขายได้) ลองดูคำแนะนำการใส่ปุ๋ยนาข้าวของกรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร และกรมพัฒนาที่ดิน ไม่มีกรมไหนเลยที่แนะนำแบบนี้

เพราะการใส่ปุ๋ยที่ถูกต้องคือ
N ต้องการตลอดอายุ ต้องใส่ N ให้พอทุกรอบที่ใส่ปุ๋ย
P ช่วยแตกรากแตกกอ ต้องใส่ตั้งแต่รอบแรก ไปใส่ตอนข้าวเริ่มตั้งท้องก็ไม่ทันแล้ว และการใส่ช้าก็ช่วยการออกรวงไม่ได้ด้วยเพราะช้าเกินไป
และ K ใช้เร่งแป้งสร้างน้ำหนักก็จริง แต่รอใส่ช่วงข้าวตั้งท้องไม่ได้เพราะไม่ทัน ธาตุ K แตกตัวช้า เคลื่อนย้ายช้า เมื่อเราใส่ปุ๋ย K ลงดิน ต้องใช้เวลา 20-25 วันกว่าจะลำเลียงขึ้นไปถึงใบ ถึงตอนนั้นข้าวก็สุกได้เวลาเกี่ยวข้าวแล้ว การใส่ปุ๋ย K รอบสองจึงใช้ไม่ได้ ปุ๋ยตกค้างอยู่ในต้นในซังข้าวนั่นแหล่ะ

และเรื่องดินเหนียวมี K ในดิน อันนี้เรื่องจริง แต่ K ในดินปลดปล่อยช้า ดินต้องดีมีอินทรีย์วัดถุให้จุลินทรีย์เจริญเติบโตได้ จุลินทรีย์พวกนี้จะช่วยย่อยช่วยปลดปล่อย K ในดินให้ข้าว ถ้าดินไม่ไดีอย่าไปหวังว่าจะได้ K จากดิน
การปลูกถั่วเขียวแล้วไถกลบ ส่วนหนึ่งคือได้ไนโตรเจน แต่ที่สำคัญกว่าคือได้อินทรีย์วัตถุ ทำให้จุลินทรีย์โตแล้วก็ไปปลดปล่อยธาตุ K ในดินมาให้ ข้าวจึงรวงใหญ่ขึ้น น้ำหนักมากขึ้น ผลผลิตต่อไร่สูงขึ้น

ลองปรับวิธีใส่ปุ๋ยครับ
รอบแรกใส่ให้ครบ NPK
รอบสองใส่เฉพาะไนโตรเจน ถ้าเลือกได้ให้ใส่สูตร 30-0-0 เพราะมี N จากแอมโมเนียมซัลเฟตด้วยทำให้ข้าวใบเขียวนาน การสังเคราะห์แสงก็จะนานไปด้วย ถ้าใส่ 46-0-0 จะได้ N ที่ระเหยไว ข้าวจะเขียวแค่ 7 วันแล้วใบก็เหลือง การสังเคราะห์แสงไม่มีประสิทธิภาพ

และถ้าใส่ปุ๋ย 16-20-0 แนะนำให้เปลี่ยนเป็น 16-8-8 ราคาถูกกว่า ได้ผลดีกว่า (ข้าวต้องการ P ประมาณ 5% จะใส่ลงไปทำไมตั้ง 20%) และการได้ K จากปุ๋ยด้วยรวงข้าวจะใหญ่กว่า

บ้านผมเคยปลูกถั่วลิสง ในนาตอนหน้าแล้งที่ไม่ได้ปลูกข้าว
แล้วตอนเก็บ ถอนออกมา ฝักออกมาไม่หมด
พอปลูกข้าว ได้ทั้งข้าว ได้ทั้งถั่วลิสงเลย