เวลามีเกมใหม่ที่ฮิตติดกระแสระดับโลก สิ่งที่มักจะตามมาให้เห็นกันอย่างรวดเร็วก็คือวงการ Speed Run ที่สามารถทำเกมที่ปกติเล่นกันหลายชั่วโมงให้จบได้ภายในเวลาเพียงไม่กี่นาที

แต่ใครที่ยังใหม่ในวงการนี้อาจจะเกิดความสงสัยว่า ทำไมหลายคนที่ทำถึงใช้บัคหรือช่องโหว่ต่างๆ ภายในเกมได้ด้วย มาวันนี้เราจะไขข้อข้องใจตรงนี้ให้ได้ทราบกัน



เป้าหมายของการทำ Speedrun นั้นคือการจบเกมให้ได้ไวที่สุดซึ่งมีได้หลากหลายวิธีการขึ้นอยู่กับว่าอยู่ในหมวดหมู่ไหน ซึ่งจะแบ่งใหญ่ๆ ได้ดังนี้

TAS – Tool-assisted Speedrun

หนึ่งในหัวข้อ Speedrun ที่มักจะมีจังหวะเวอร์ๆ ให้ดูกันมากที่สุดกับ TAS ซึ่งไม่ต้องแปลกใจไป เพราะในหมวดนี้ “ไม่ใช่มนุษย์ที่เล่นเองแบบ Real Time” แต่มันคือหมวดที่ให้ผู้เล่นมาใส่ Input เพื่อให้เกมเล่นแบบอัตโนมัติ โดยหัวข้อนี้เพื่อเป็นการค้นหารูปแบบการจบเกมที่ไวที่สุด โดยมากจะใช้กับเกมเก่าที่สามารถเล่นบน Emulator ได้

RTA – Real time Attack

RTA คือการทำ Speedrun แบบ Real Time ซึ่งหมายความว่านี่เป็นการเล่นเองโดยคนเล่นแบบสดๆ ซึ่งส่วนมากเพื่อเป็นหลักฐานยืนยันก็มักจะมีการไลฟ์สดให้ดูกันด้วย เป็นหนึ่งในหัวข้อที่มีฝีมือผู้เล่นเข้ามาเกี่ยวข้องและมักจะมีการแข็งขันกันสูง

ตัวอย่าง Speedrun ระหว่าง TAS (ฝั่งซ้าย) และ RTA (ฝั่งขวา)



จากที่กล่าวมาข้างบนจะเป็นหัวข้อในส่วนหนึ่ง แต่ทั้งนี้ก็จะมีหมวดหมู่อื่น ที่สามารถนำมาใส่ในหัวข้อข้างบนเพื่อเพิ่มหมวดหมู่ได้ด้วยเช่นกัน ดังนี้

Any%

หมวด Speedrun ที่มักจะมีเวลาไวที่สุด เพราะในหัวข้อนี้จะเป็นการจบเกม “โดยไม่สนวิธีการ” จะเป็น Bug หรือ Glitch ที่มีอยู่ภายในเกม สามารถถูกนำมาใช้ได้โดยไม่ผิดกฎทั้งสิ้น ขอแค่ขึ้นฉากจบเกมไม่จำเป็นต้องตีบอสทุกตัวหรือทำเงื่อนไขของเกมทุกอย่างก็ได้

100%

หมวด Speedrun ที่เน้นทำเงื่อนไขของเกมให้ครบ ตรงจุดนี้ขึ้นอยู่กับรูปแบบเกมที่แตกต่างกันด้วย อย่างเช่น Elden Ring จะมีหมวด “All Remembrances” ซึ่งเป็นการจัดการเฉพาะบอสที่ให้ Remembrance เท่านั้น หรือเล่นเพื่อเก็บ Achievement ให้ครบไวที่สุด เป็นต้น แต่ในหมวดนี้ก็ยังมีการใช้ Bug หรือ Glitch ช่วยได้อยู่

Glitchless

การเล่นแบบไม่ใช่ Bug หรือ Glitch เพื่อช่วยในการเล่น โดยมากมักจะมาพร้อมกับเงื่อนไขอื่นๆ อย่างเช่นใน Resident Evil Village ก็จะมี Glitchless Knife Only ใช้มีดอย่างเดียวเป็นต้น



ตัวอย่างเกม Sekiro ที่มี Speedrun หลายหัวข้อ เช่นฉากจบแบบ Shura, ฉากจบแบบ Immortal Severance, จบแบบสู้บอสหมด และอื่นๆ ซึ่งในแต่ละหัวข้อก็จะมีย่อยเป็นแบบ Any%, การไม่ใช่ Glitch บางชนิด หรือเป็น Glitchless ไปเลยนี่เอง

นี่ก็เป็นบางส่วนเกี่ยวกับประเด็นของเรื่องการทำ Speedrun ซึ่งหากเจาะลึกจริงๆ ก็จะมีรูปแบบต่างๆ อีกมากมาย แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นการใช้ Bug หรือ Glitch ที่อยู่ภายในเกมก็ไม่ใช่เรื่องผิดแต่อย่างใด เพราะมีหมวดหมู่แยกเฉพาะในส่วนนี้มาอยู่แล้ว

แต่สิ่งที่ผิดจริง ๆ ก็คือการใช้โปรแกรมที่นอกเหนือจากที่กำหนดเช่นโปรแกรมโกงต่างๆ รวมไปถึงการแอบโกงในรูปแบบอื่นๆ เช่นเนียนว่าเล่นแบบ Real Time แต่จริงๆ เป็นคลิปที่มีการอัดไว้ก่อน เป็นต้น

https://www.online-station.net/pc-console-game/493039/

พวกนี้เขาหาbugกันยังไง เดินลอยได้ ทะลุแมพไรประมาณนี้

ผมชอบพวกคลิป Dev ดูสปีดรัน ฮาดี Dev ชอบพูดว่าเห็นบักตรงนี้ได้ไง อ้าวตรงนี้ไม่ได้แก้ ไรทำนองนี้

สงสัยว่าถ้าสมมติมันมีบัคขนาดนี้ ทางผู้พัฒนาเค้าไม่โดนว่าหรอครับ แบบเหมือนงานเค้าผิดพลาดอะ ที่ปล่อยให้เกมมีบัคหรือช่องโหว่อะไรงี้ หรือมันเป็นปกติอยู่แล้วครับที่มันต้องมี แบบถ้าไม่ได้เยอะเช่น cbp2022 ก็ไม่เป็นไร

บั้ก มีทุกเกมครับ ไม่ในส่วนของเกมหลักก็ส่วนเสริมอื่นๆโอกาสมีบั้กเป็นเรื่องปรกติ

ทางบริษัทก็คงมีว่าบ้างครับ ในส่วนของ Post Production แต่ส่วนมากก็เฉยๆกันนะ
หมายถึงว่า ถ้ามันไม่ใช่ Bugs Critical Level ไม่กระทบกับ Gameplay ไม่กระทบกับ User Experience จนทำให้ Users รู้สึกไม่ดีจนเล่นไม่ได้ หรือไม่ก็ไม่ใช่ bugs ที่จะพบได้ในการเล่น แบบปรกติ ก็คอยแก้ไขไปเรื่่อยๆ เจอก็แก้ไปเรื่อยๆครับ

ซึ่ง Process การพัฒนาเกมเขาก็แก้ไข bugs/glitch ที่มันจับต้องได้/เห็นชัด ไปซะส่วนใหญ่ก่อนนำมาขายแล้ว แล้วก็คอยตามแก้ Bug ที่จะเกิดขึ้นหลังจากปล่อยเกมขายจากเหล่านักเล่นเกมต่อไปครับ

อย่าง cbp นี่คือเหมือนเอาเกม Pre Production มาปล่อย

เอาจริงๆพวกที่ทำสปีดรันของแต่ละเกมออกมาเป็นคนแรกนี่โคตรเก่งเลยนะ

ชุมชน speed run ส่วนใหญ่ เขามีความรู้ back end การทำเกมกันครับ

มันจะเริ่มจากพวกตัวกลไกที่ทำได้ยากหรือเป็นปัญหาของ engine ก่อน เช่นใน Source Engine ของลูกพี่ Valve ที่วิ่งกระโดดถอยหลัง บัคมันทุกเกม หรือเรื่องการต่อกล่องซ้อนกล่องที่ Source บัคตลอด

หรือพวกบัคจากการพัฒนาเกมทั่วไป เช่น การ save/load ที่เป็นปัญหาของทุก engine จากลำดับการโหลด หลัก ๆ เลยพวกของยาก ๆ มันจะคำนวณทีหลัง หรือไม่ได้เซฟลงในตัวเซฟเกมของเรา ตัวอย่างก็เช่น การเซฟโหลดอย่างรวดเร็วในเกมตระกูล Elder Scroll มันไม่ได้ บันทึก ระนาบการเคลื่อนไหวของตัวละคร บางจุดที่เรากระโดดแล้วตาย แต่ถ้าเซฟโหลดแบบรวดเร็วก่อนตกพื้น หลังโหลดตัวเกมจะกำหนดพิกัดเราลงไปที่เดิม แต่ไม่มีเส้นเวคเตอร์การตก ทำให้ไม่โดนเดเมจ

หรือบางเกมกำหนดพิกัด แต่ไม่กำหนดความสูงของการโหลดตัวละคร ถ้าเราไปยืนข้างใต้ที่ ๆ จะไป แล้วทำให้เกมเสกตัวละครเราไม่ได้ ก็จะไปโหลดตัวละครเราให้ข้างบนแทน เป็นการข้ามเนื้อหา

บางทีก็อาศัยคุ้นเคยกับผู้พัฒนา เช่น พวกเกม soul ทั้งหลาย ถ้า Dark Soul 1 มีบัคอะไร เวลา speed run ภาค 2 ก็จะเอามาลอง

อย่างสุดท้าย จะเป็นพวกกลไกเฉพาะของเกมนั้น ๆ ถ้าเกมไหนมีกลไกไหนถูกสร้างมาเฉพาะของเกมนั้นเลย ส่วนใหญ่จะมีอะไรแปลก ๆ ซ่อนไว้ เช่น ตัวปืนมิติของ Portal ที่เวลาเราอยู่ใน ประตูมิติ มันจะไปตัดการทำงานของ ระบบห้ามสิ่งของทับกัน (collision) เขาเลยเข้าไปยืนในประตู แล้วเซฟโหลดรัว ๆ ซึ่งทำให้เกิดมันโหลดตำแหน่งมาเจอว่าเราติดในกำแพง มันเลยย้ายเราไปเกิดอีกจุดที่ไม่ตรงกับจุดที่เราเห็นผ่านจอ แล้วเขาก็จะยิงประตูใหม่จากจุดใหม่ เพื่อข้ามด่าน

บัคที่เอามาใช้ส่วนใหญ่มันต้องหานะ
เช่นเดินเอาหน้ากำแพงตรงรอยต่อ ไถๆไป หลุดไปหลังออฟเจคนี้ ดีดไปมุมนี้ กระโดดมุมนี้ข้ามห้องข้ามฉาก กดแอคชั่นตรงนี้ ให้มันคำนวนพลาด หรือใช้ฟิสิกแปลกของตัวเกมช่วย
เกินเป็นผลที่ต้องการให้จบเร็วขึ้น
manipulate RNG เช่นเดินยังไงให้เกมไม่ spawn ศัตรูมาให้เราสู้ ทำให้บอสออกถ้าเดิมรัวๆ
ลองดู blindfold Sekiro ดูก็ได้ครับ ชุมชนนี้เขา dissect เกมจนยุยอะ

บัคนิดหน่อยไม่โดนอะไรหรอก หรือบัคบางอย่างผู้พัฒนาเกมเขาก็คิดไม่ถึงหรอกว่าจะทำได้ เราถึงเห็นว่ามีให้ผู้เล่นรีพอตบัคในหลายๆเกม

ชุมชนในไทยก็ดูจะมีความเข้าใจมากกว่าเมืองนอกนะ
เทียบอัตราส่วนแล้วเมืองนอกจะมีคนจำนวนมากที่จะยี้เลย บอกเฮ้ยคุณโกงคุณอย่างนั้นอย่างนี้
ตรงนี้มันแล้วแต่มุมมอง คนเล่นเขามองว่าเกมมันเปิดโอกาสให้ทำได้ แล้วทำไมเขาถึงจะไม่ทำ
สมมติในเกมคุณหันหน้าเข้ามุมกำแพง กดสองสามปุ่มพร้อมกันแล้วทะลุกำแพงได้ เซฟเวลาไปหนึ่งนาที
เขาก็ทำสิ เพราะทำแล้วมันจบเกมเร็วกว่า

อันนี้เหมือนผมจะมา defend พวก speedrunner นะ แต่ก็ถือว่าต่างมุมมองแล้วกัน
คือการใช้ glitches พวกนี้อะ ทำยากกว่าการจบเกมตามปกติเยอะ
หลายคนที่ไม่ชอบเข้าใจผิดเยอะว่าเขาทำแค่เพื่อขอให้ได้โกง แต่ไม่ใช่ เขาทำเพราะมันเร็วกว่า
บาง glitch นี่ทำยากแทบตาย แต่ทำแล้วมันจบเกมเร็วกว่า คุ้มเวลากว่า เขาก็ทำ
ถ้ามีคำถามในหัวว่าทำไม ให้คิดไว้ก่อนเลยว่า "เพราะมันเร็วกว่า" นี่คือคำตอบสุดท้ายสำหรับ speedrunning

อีกประเด็นคือถ้าไม่มีวงการ speedrun นี่ หลายเกมจะโดนลืมไปตามกาลเวลาหมด
อย่าง super mario 64 ใครมันจะมาขุดเครื่องมาเล่นเป็นบ้าเป็นหลัง

แต่สุดท้ายมันจะขึ้นอยู่กับชุมชนของการสปีดรันเกมนั้น ๆ อยู่ดี ว่ายอมรับอะไรได้มากแค่ไหน
ควรจะมี category ไหนเกิดขึ้นมาบ้าง เลือกเอาจากที่มันดูแล้วไม่งี่เง่าเกินไป

ผมยกตัวอย่าง DS2 ที่ชุมชนมีการยอมรับให้ใช้โปรแกรมเสริม
เพื่อป้องกันอาการ baby jump (ตัวละครกระโดดแบบไม่เต็มแรง) ที่สาเหตุเกี่ยวข้องกับซีพียูของเครื่องที่ลงเกม
ก็ยอมรับกันในชุมชนว่าให้ใช้ได้ ถ้าไม่ใช้มันก็งี่เง่าเกิน อย่างเครื่องใครช้าก็เจอ baby jump ไปเนี่ย มันงี่เง่าเกิน

edit: แก้ไขความชัดเจน