วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก?
วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก? - Cr. bluejeanimages
ในยุคที่ชุมชนออนไลน์กลายเป็นพื้นที่หลักในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น การสนทนาในกระดานข่าวหรือฟอรั่มมักเต็มไปด้วยบทสนทนาที่หลากหลาย แต่ในบางครั้งกลับมีพฤติกรรมที่ดูไม่สร้างสรรค์ เช่น กลุ่มผู้ใช้งานที่มักถูกเรียกว่า "
จำไม" ซึ่งตั้งคำถามซ้ำ ๆ และบางครั้งดูเหมือนไร้เหตุผล บทความนี้จะนำเสนอการสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่มจำไม พร้อมสำรวจความเป็นไปได้ว่าพฤติกรรมเหล่านี้เป็นเพียงความสนุกส่วนตัวหรืออาจซ่อนเจตนาที่เป็นภัยมากกว่านั้น
วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
การสืบสวนพฤติกรรมกลุ่มจำไม
รูปแบบการใช้งานในฟอรั่มออนไลน์
☻ กลุ่มจำไมมักตั้งคำถามในลักษณะซ้ำซาก เช่น "ทำไม..." หรือ "เพราะอะไร..." ซึ่งเนื้อหาอาจไม่เกี่ยวข้องกับหัวข้อหลักของฟอรั่ม
☻ บางบัญชีแสดงพฤติกรรม
Multiple Account Usage หรือใช้หลายบัญชีเพื่อสร้างกระแสตอบโต้ของตัวเอง
☻ มีการตั้งคำถามจำนวนมากในช่วงเวลาสั้น โดยเฉพาะในเวลาที่มีผู้ดูแลไม่มาก เช่น กลางดึกหรือวันหยุด
☻ คำถามมักไม่มีจุดมุ่งหมายชัดเจน เช่น การขอข้อมูลที่ไม่สามารถตอบได้ในฟอรั่มนั้น
วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
เจตนาที่แอบแฝง
●
การเก็บข้อมูลพฤติกรรม มีการตั้งข้อสันนิษฐานว่ากลุ่มจำไมอาจพยายามเก็บข้อมูลปฏิกิริยาของผู้ใช้งาน เช่น ความถี่ในการตอบ การใช้ภาษาที่แสดงอารมณ์ ฯลฯ
●
การแทรกแซงชุมชน การทำให้ชุมชนออนไลน์เสียสมดุล อาจเป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์จากกลุ่มภายนอก เช่น แก๊งคอลเซ็นเตอร์ที่ต้องการลดความน่าเชื่อถือของชุมชนหรือทำให้ผู้ใช้งานอ่อนล้า
วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
ลักษณะของบัญชีต้องสงสัย
●
การตรวจสอบ IP Address พบว่าบางบัญชีใช้ IP เดียวกันในเวลาใกล้เคียงกัน
●
การสร้างบัญชีใหม่ บัญชีใหม่ที่เริ่มต้นด้วยคำถามลักษณะเดียวกันหลายกระทู้ในวันแรก
วิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ภัยคุกคามหรือความสนุก? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
แรงจูงใจของกลุ่มจำไม
●
ความสนุกส่วนตัวและการควบคุมสถานการณ์ การวิจัยโดย Buckels et al. (2014) ชี้ว่า "trolls" หรือผู้ที่ตั้งกระทู้แบบยั่วยุ มักมีลักษณะนิสัยแบบ Machiavellianism หรือการชอบควบคุมสถานการณ์ และ Psychopathy ที่สนุกกับการทำให้คนอื่นเกิดอารมณ์ทางลบ
●
การเรียกร้องความสนใจ ทฤษฎี Need for Validation ระบุว่าผู้ที่มีพฤติกรรมเรียกร้องความสนใจในโลกออนไลน์ มักเกิดจากการขาดการยอมรับในโลกจริง การสร้างความรำคาญในฟอรั่มจึงเป็นทางหนึ่งในการได้รับการตอบสนอง แม้ว่าจะเป็นเชิงลบ
●
เจตนาแฝงเพื่อจารกรรมข้อมูล ในบางกรณี เช่น การแทรกซึมของแก๊งคอลเซ็นเตอร์ พฤติกรรมที่ดูเหมือนไม่มีเหตุผล อาจเป็นการศึกษาอารมณ์และความสนใจของกลุ่มเป้าหมาย โดยเฉพาะกลุ่มที่แสดงความเหนื่อยล้าหรือหงุดหงิดง่าย ซึ่งอาจกลายเป็นเหยื่อในอนาคต
ฉันจำเป็นต้องรู้มั๊ย ? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
ผลกระทบต่อชุมชนออนไลน์
●
ความเหนื่อยล้าทางจิตใจ (Mental Fatigue) เมื่อชุมชนถูกครอบงำด้วยคำถามที่ไม่มีสาระ ผู้ใช้ทั่วไปอาจเริ่มเบื่อหน่ายและเลิกมีส่วนร่วมในฟอรั่ม
●
การลดลงของคุณภาพเนื้อหา กระทู้ที่ไม่มีคุณภาพสามารถลดระดับการสนทนาในฟอรั่ม ทำให้ผู้ใช้งานที่มีคุณภาพย้ายออกจากชุมชน
●
การสร้างความแตกแยกในชุมชน การกระตุ้นอารมณ์ลบผ่านคำถามที่ยั่วยุอาจทำให้ผู้ใช้งานขัดแย้งกันเองและลดความสามัคคี
ฉันจำเป็นต้องรู้มั๊ย ? - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
แนวทางการรับมือ
●
การสร้างนโยบายที่ชัดเจน การตั้งกฎเกณฑ์ที่ชัดเจนเกี่ยวกับการตั้งคำถามในฟอรั่ม เช่น การจำกัดจำนวนกระทู้ต่อวันสำหรับผู้ใช้ใหม่
●
การลบทันที เมื่อพบกระทู้ที่ต้องสงสัยว่าจะมาจากจำไมหรือตั้งคำถามซ้ำซากและไม่สร้างสรรค์
●
การตรวจสอบบัญชี ใช้เทคโนโลยีตรวจสอบ IP และพฤติกรรมการใช้งานเพื่อระบุผู้ที่เล่นหลายบัญชี หากพบความผิดปกติ เช่น การตั้งกระทู้จำนวนมากในเวลาอันสั้น ควรพิจารณาแบนหรือลบบัญชีเหล่านั้น
●
การให้ความรู้แก่ผู้ใช้งาน จัดทำแคมเปญให้ความรู้แก่สมาชิกเกี่ยวกับ เพื่อหลีกเลี่ยงการตกเป็นเหยื่อของพฤติกรรมยั่วยุ กระตุ้นให้ผู้ใช้งาน
ไม่ตอบโต้ (Don’t Feed the Trolls) เมื่อพบคำถามที่ดูไม่สร้างสรรค์
ฉันจำเป็นต้องรู้มั๊ย ? - Cr. bluejeanimages
การสืบสวนและวิเคราะห์พฤติกรรมของกลุ่มจำไมในฟอรั่มออนไลน์เผยให้เห็นว่าพฤติกรรมเหล่านี้อาจเกิดจากแรงจูงใจที่หลากหลาย ตั้งแต่การเรียกร้องความสนใจไปจนถึงเจตนาที่เป็นภัยต่อชุมชน การเข้าใจพฤติกรรมนี้อย่างถ่องแท้และการนำกลยุทธ์จัดการที่เหมาะสมมาใช้ จะช่วยเสริมสร้างความสมดุลในชุมชนออนไลน์ พร้อมสร้างพื้นที่ที่สนับสนุนการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างมีคุณภาพ
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢀⣀⣤⡤⠤⠤⠤⣤⣄⣀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢀⡤⠞⠋⠁⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠉⠛⢦⣤⠶⠦⣤⡀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢀⣴⠞⢋⡽⠋⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠈⠃⠀⠀⠙⢶⣄⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⣰⠟⠁⠀⠘⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢰⡀⠀⠀⠉⠓⠦⣤⣤⣤⣤⣤⣤⣄⣀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⣠⠞⠁⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⣴⣷⡄⠀⠀⢻⡄⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠈⠻⣆⠀
⠀⠀⣠⠞⠁⠀⠀⣀⣠⣏⡀⠀⢠⣶⣄⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠹⠿⡃⠀⠀⠀⣧⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠸⡆
⢀⡞⠁⠀⣠⠶⠛⠉⠉⠉⠙⢦⡸⣿⡿⠀⠀⠀⡄⢀⣀⣀⡶⠀⠀⠀⢀⡄⣀⠀⣢⠟⢦⣀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⣸⠃
⡞⠀⠀⠸⠁⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢳⢀⣠⠀⠀⠀⠉⠉⠀⠀⣀⠀⠀⠀⢀⣠⡴⠞⠁⠀⠀⠈⠓⠦⣄⣀⠀⠀⠀⠀⣀⣤⠞⠁⠀
⣧⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⣼⠀⠁⠀⢀⣀⣀⡴⠋⢻⡉⠙⠾⡟⢿⣅⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠉⠉⠙⠛⠉⠉⠀⠀⠀⠀
⠘⣦⡀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⣀⣤⠞⢉⣹⣯⣍⣿⠉⠟⠀⠀⣸⠳⣄⡀⠀⠀⠙⢧⡀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠈⠙⠒⠒⠒⠒⠚⠋⠁⠀⡴⠋⢀⡀⢠⡇⠀⠀⠀⠀⠃⠀⠀⠀⠀⠀⢀⡾⠋⢻⡄⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢸⡇⠀⢸⡀⠸⡇⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⢀⠀⠀⢠⡇⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠘⣇⠀⠀⠉⠋⠻⣄⠀⠀⠀⠀⠀⣀⣠⣴⠞⠋⠳⠶⠞⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠈⠳⠦⢤⠤⠶⠋⠙⠳⣆⣀⣈⡿⠁⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠉⠉⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀⠀
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
กลุ่มที่ถูกเรียกว่า "
จำไม" ในชุมชนออนไลน์มักถูกมองว่าเป็นตัวกระตุ้นความไม่พอใจหรือทำลายคุณภาพของการสนทนาในกระดานข่าว พวกเขามักตั้งคำถามไร้สาระหรือซ้ำซากเพื่อสร้างความรำคาญและเบี่ยงเบนประเด็นสำคัญ อย่างไรก็ตาม การวิเคราะห์เชิงลึกถึงแรงจูงใจของพวกเขา รวมถึงตัวอย่างเหตุการณ์จากทั้งในไทยและต่างประเทศ อาจช่วยให้เราเข้าใจพฤติกรรมนี้ได้ดียิ่งขึ้น
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
1. การสร้างหลายบัญชี (Multiple Account Usage)
ตัวอย่าง
☻
กรณีของฟอรั่ม Reddit (ปี 2021)
ในกลุ่มย่อยชื่อ "r/AskReddit" มีการตั้งกระทู้ถามในหัวข้อเดียวกันจากบัญชีใหม่หลายบัญชี เช่น “ทำไมแมวถึงไม่ชอบน้ำ?” และ “ทำไมคนถึงคิดว่าแมวกลัวน้ำ?” กระทู้เหล่านี้มักได้รับการตอบจากบัญชีอื่นที่ดูเหมือนจะสนับสนุนความคิดเห็นของผู้ตั้งกระทู้ การตรวจสอบภายหลังพบว่าบัญชีเหล่านี้มาจาก IP เดียวกัน
☻
กรณีไทยในฟอรั่มดังแห่งหนึ่ง (2019)
ในเว็บบอร์ดที่เน้นการเมืองและบันเทิง มีผู้ใช้งานหลายบัญชีตั้งคำถามเกี่ยวกับหัวข้อเดิม ๆ เช่น “ทำไมละครไทยถึงไม่น่าสนใจ?” พร้อมคำตอบแนวเดียวกัน เช่น วิจารณ์เนื้อหาหรือการแสดง การวิเคราะห์พบว่ามีบัญชีเชื่อมโยงกันกว่า 10 บัญชีที่สร้างในเวลาใกล้เคียง
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
2. การตั้งคำถามซ้ำซาก (Repetitive Questioning)
ตัวอย่าง
☻
เหตุการณ์ใน Twitter (ปี 2020)
บัญชีผู้ใช้ที่ไม่เปิดเผยตัวตนตั้งคำถามซ้ำเกี่ยวกับการเมือง เช่น “ทำไมการเลือกตั้งครั้งนี้ถึงไม่โปร่งใส?” แม้ว่าประเด็นนี้จะได้รับการตอบหลายครั้ง คำถามลักษณะเดียวกันยังคงถูกโพสต์ซ้ำ การวิเคราะห์เชื่อว่าเป็นกลยุทธ์ของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งที่ต้องการปลุกปั่นอารมณ์ในที่สาธารณะ
☻
ฟอรั่มในไทย กรณีเว็บฟุตบอลดัง (ปี 2022)
มีการตั้งกระทู้ในหัวข้อ “ทำไมทีมชาติไทยถึงไม่ประสบความสำเร็จ?” ซ้ำ ๆ ในหมวดเดียวกัน ผู้ใช้งานหลายคนเริ่มรู้สึกไม่พอใจและเลิกตอบสนอง
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
3. การเรียกร้องความสนใจ (Attention Seeking)
ตัวอย่าง
☻
กรณี 4chan (ปี 2015)
ในกระดานข่าว 4chan มีผู้ใช้งานตั้งคำถามไร้สาระ เช่น “ถ้ากระต่ายบินได้ มันจะเกิดอะไรขึ้น?” หรือ “ทำไมพระจันทร์ถึงเป็นสีเหลือง?” การตรวจสอบพบว่าผู้ใช้งานคนนี้มักใช้ภาษาและลักษณะการโพสต์เหมือนเดิม เป้าหมายคือการได้รับการตอบกลับแม้ว่าจะเป็นการวิจารณ์ก็ตาม
☻
กรณีไทยในกลุ่มใน Facebook (2020)
ผู้ใช้งานบางรายในกลุ่มแฟนคลับดาราตั้งคำถามเชิงรบกวน เช่น “ทำไมดาราคนนี้ถึงไม่ออกงานอีเวนต์?” เพื่อกระตุ้นให้เกิดการถกเถียงและดึงความสนใจไปที่โพสต์ของตนเอง
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
4. การแทรกแซงชุมชน (Community Disruption)
ตัวอย่าง
☻
แก๊งคอลเซ็นเตอร์แทรกซึมกลุ่มออนไลน์ (ฟิลิปปินส์, 2018)
ในแพลตฟอร์ม Facebook พบว่ามีการตั้งคำถามลักษณะไร้สาระ เช่น “ทำไมคนฟิลิปปินส์ถึงมีนิสัยเหมือนกันหมด?” จากหลายบัญชี เพื่อสร้างความแตกแยกและเบี่ยงเบนการสนทนา หลังจากนั้นไม่กี่วันมีผู้ใช้งานในกลุ่มตกเป็นเหยื่อของการหลอกลวงทางโทรศัพท์
☻
กรณีไทยในเว็บสนทนาทั่วไป (2021)
พบว่ากลุ่มจำไมบางรายโพสต์กระทู้เชิงแบ่งแยก เช่น “ทำไมคนต่างจังหวัดถึงเข้าเมืองหลวง?” พร้อมกระตุ้นให้ผู้ใช้งานแสดงความคิดเห็นในเชิงลบ การตรวจสอบพบว่ากระทู้เหล่านี้เชื่อมโยงกับกลุ่มที่มีเจตนาสร้างความไม่สงบ
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
ﮩ٨ـﮩﮩ٨ـ
5. การปลูกฝังความเบื่อหน่าย (Inducing Fatigue)
ตัวอย่าง
☻
กรณี Twitter bots (2022)
ในแคมเปญโซเชียลมีเดียเกี่ยวกับสุขภาพจิตในสหรัฐฯ มีบัญชีปลอมตั้งคำถามซ้ำเกี่ยวกับข้อมูลพื้นฐาน เช่น “ทำไมเราต้องดูแลสุขภาพจิต?” เป้าหมายคือทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกเบื่อหน่ายและลดความสนใจในแคมเปญนั้น
☻
กรณีฟอรั่มการศึกษาไทย (2019)
ในเว็บบอร์ดการศึกษา มีการตั้งคำถามคล้ายกัน เช่น “ทำไมเด็กไทยถึงขี้เกียจเรียน?” กระทู้เหล่านี้ไม่ได้ช่วยสร้างการสนทนาที่สร้างสรรค์ แต่ลดแรงจูงใจของผู้ใช้งานที่ต้องการถกเถียงเชิงวิชาการ
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
⋆。゚☁︎。⋆。
แนวทางรับมือ ゚☾ ゚。⋆
✧˚₊‧
1. การปรับนโยบาย จำกัดการตั้งกระทู้ ฟอรั่มหลายแห่ง เช่น Reddit และ StackOverflow ใช้ระบบจำกัดจำนวนกระทู้ที่ผู้ใช้ใหม่สามารถตั้งได้ต่อวัน เพื่อป้องกันการตั้งคำถามซ้ำซาก
✧˚₊‧
2. การตรวจสอบพฤติกรรมผู้ใช้ การใช้ AI เช่นเดียวกับแพลตฟอร์มใหญ่ ๆ อย่าง Twitter หรือ Facebook การใช้ AI ตรวจจับพฤติกรรมผิดปกติ เช่น การตั้งกระทู้ที่มีเนื้อหาซ้ำหรือการใช้งานหลายบัญชี
✧˚₊‧
3. การให้ความรู้แก่ผู้ใช้ สร้างคู่มือในฟอรั่ม เช่นการรณรงค์
Don’t Feed the Trolls เพื่อกระตุ้นให้ผู้ใช้หลีกเลี่ยงการตอบกระทู้ที่ไม่มีสาระที่สร้างจากกลุ่มจำไม
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
⋆。゚☁︎。⋆。
บทสรุป ゚☾ ゚。⋆
การรับมือกับกลุ่ม "จำไม" ในชุมชนออนไลน์ต้องอาศัยทั้งความตระหนักจากผู้ใช้งานและความรับผิดชอบที่เข้มงวดจากผู้ดูแลระบบ ผู้ดูแลควรมีบทบาทเชิงรุกในการกำหนดกฎเกณฑ์ที่ชัดเจน เช่น การจำกัดการตั้งกระทู้ซ้ำซาก การตรวจสอบบัญชีที่มีพฤติกรรมผิดปกติ และการใช้เทคโนโลยี AI เพื่อตรวจจับพฤติกรรมแทรกแซง นอกจากนี้ ควรส่งเสริมการศึกษาแก่ผู้ใช้งานทั่วไปเกี่ยวกับวิธีป้องกันและหลีกเลี่ยงการตอบสนองต่อพฤติกรรมดังกล่าว ด้วยความร่วมมือจากทั้งสองฝ่าย จะช่วยสร้างชุมชนออนไลน์ที่มีคุณภาพและปลอดภัยสำหรับทุกคน
การสืบสวนและวิเคราะห์แรงจูงใจของกลุ่ม จำไม ในชุมชนออนไลน์ ตัวอย่างและบทเรียนจากเหตุการณ์จริง - Cr. bluejeanimages
อ้างอิง: https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.01.016, https://doi.org/10.1145/2818717, https://blog.hootsuite.com/handle-social-media-trolls, https://www.theguardian.com, https://www.psychologytoday.com, https://www.soccersuck.com